We proberen deze week een ander formaat voor onze blogpost. We besloten Clo S. en onze eigen Carlo Cilento te interviewen over misleidend design, hoe je het in het wild kunt herkennen en hoe de toekomst eruit ziet.
Clo S. is de oprichter van This Too Shall Grow en gecertificeerd digitaal welzijnscoach; ze helpt mensen een betere relatie met hun apparaten op te bouwen. Door haar achtergrond in de techniek heeft ze een scherp inzicht in hoe de mechanismen van digitale platforms schadelijk kunnen zijn voor onze aandacht en geestelijke gezondheid. Via haar artikelen en nieuwsbrief leren lezers hoe ze digitale gewoonten kunnen bevorderen die hen daadwerkelijk dienen, en weten ontwerpers hoe ze mindful producten kunnen maken die de geestelijke gezondheid en het welzijn van mensen beschermen.
Carlo Cilento is lid van het Simple Analytics-team en een privacy-enthousiasteling met een juridische achtergrond. Hij is actief op de Simple Analytics-blog, waar hij nieuws over privacy en gegevensbeschermingswetgeving behandelt. Samen met het team probeert hij de juridische kant van privacy toegankelijk te maken voor een breed publiek door accurate, diepgaande en jargonvrije inhoud te bieden.
Laten we eens horen wat ze te zeggen hebben over het concept van bedrieglijk ontwerp.
- Wat is misleidend ontwerp?
- Wat zijn veel voorkomende bedrieglijke ontwerppatronen?
- Hoe kun je bedrieglijke ontwerppatronen herkennen?
- Denkt u dat dit in de toekomst vaker zal voorkomen?
- Hoe kunt u ervoor zorgen dat u zelf geen misleidende ontwerppatronen gebruikt?
Wat is misleidend ontwerp?
**Clo S.:**Ik zou "bedrieglijk" elk ontwerp noemen waarbij de gebruiker, als hij beter zou begrijpen hoe het werkt, zich anders zou gedragen. Dus als het berust op een misverstand voor de gebruiker om door te gaan, dan is het misleidend. Misleidend ontwerp kan echter vele vormen aannemen. Het kan een verwarrend ontwerppatroon zijn, misleidende copywriting, of zelfs het kopiëren van een bekend mechanisme en het veranderen voor iets anders, maar erop rekenen dat de gebruiker zal verwachten wat hij gewend is.
Stel bijvoorbeeld dat u zich aanmeldt voor een nieuw online abonnement met een gratis proefperiode van een week. U voert uw creditcardgegevens in, wetende dat als u niet binnen 7 dagen opzegt, u maandelijks moet betalen. Na 6 dagen besluit u op te zeggen en om dat te doen, gaat u naar de instellingen van uw account, waar u een knop "opzeggen" verwacht te vinden. Als zo'n knop er niet is en je zelf een e-mail moet sturen naar de klantenservice, vind ik dat een beetje misleidend. Als het gaat om online abonnementen, vooral nieuwe diensten die in de jaren 2020 worden gebouwd, moet je, als je je automatisch kunt aanmelden, ook automatisch kunnen opzeggen.
**Carlo Cilento:**Ik beschouw misleidend design als het manipuleren van de toestemming van de gebruiker door middel van interface design. Ik vind dat er grijze tinten zijn: alle interfaces sturen de interactie van een gebruiker met een systeem, maar misleidende interfaces zijn daarbij oneerlijk. Het is moeilijk vast te stellen, maar ik herken het als ik het zie.
Het voorbeeld hierboven is een goed voorbeeld van bedrieglijk ontwerp. Ik ben het volledig eens met je punt over online abonnementen. Uitschrijven zou net zo gemakkelijk kunnen en moeten zijn als inschrijven, maar websites hebben er natuurlijk alle belang bij om uitschrijven zo lastig en vervelend mogelijk te maken. En het werkt vaak: je hebt een drukke dag, legt de lastige taak opzij, en vergeet hem dan. We hebben een beperkte hoeveelheid aandacht, en bedrieglijk ontwerp maakt daar gebruik van.
Wat zijn veel voorkomende bedrieglijke ontwerppatronen?
**Clo S.:**Ik denk dat gefabriceerde schaarste en gefabriceerde urgentie vaak voorkomen. Dat zijn de berichten die je vertellen dat er nog maar 2 artikelen op voorraad zijn - terwijl er meer zijn - of dat een speciale aanbieding binnenkort afloopt - terwijl dat niet zo is. Het doel is je onder druk te zetten om iets te kopen of je ergens aan te binden via kunstmatige beperkingen van hoeveelheid of tijd.
Een ander misleidend ontwerppatroon is wanneer selectievakjes om je in te schrijven voor een dienst, een nieuwsbrief of iets anders standaard zijn aangevinkt, en je het vinkje moet weghalen als je je niet wilt inschrijven. Dit is eigenlijk onwettig volgens de GDPR, omdat toestemming expliciet moet worden gegeven. Nog verderfelijker en vervelender is wanneer de site eist dat je een vinkje zet als je hun nieuwsbrief niet wilt ontvangen. Dit is piekfijn bedrieglijk design.
**Carlo Cilento:**Ja, vooraf aangevinkte checkboxen en opt-out systemen mogen volgens de GDPR geen toestemming verzamelen, maar bedrijven gebruiken ze nog steeds. Zelfs grote bedrijven - Google wordt momenteel in Frankrijk onderzocht omdat het dit doet met een Android tracker.
Een andere wijdverbreide truc is gebruikers een onduidelijk alternatief bieden. Ik zie vaak cookie-banners die "accepteren" en "aanpassen" als opties aanbieden in plaats van de gebruiker gewoon de mogelijkheid te bieden om te weigeren. Dan klik je op "aanpassen" en moet je handmatig de advertentie- en analysecookies uitvinken. Stel je voor dat je dit voor elke website moet doen! Gelukkig hebben we adblockers en sommige privacygerichte browsers die cookies voor ons blokkeren.
Hoe kun je bedrieglijke ontwerppatronen herkennen?
**Clo S.:**Veel ervan zijn vrij standaard. Als je ze een keer gezien hebt, zijn ze gemakkelijk te herkennen. De site deceptive.design somt verschillende soorten bedrieglijke patronen op, zoals stiekem een artikel in je mandje stoppen, "confirmshaming" (je overhalen om je ergens op te abonneren of ingeschreven te blijven), en meer. Het heeft zelfs een zeer goed gedocumenteerde hall of shame van bedrieglijke vormgeving die vrij ver teruggaat in de tijd, tot het stembiljet van Nazi-Duitsland uit 1938 om Oostenrijk te annexeren, waar de cirkel om "Ja" aan te kruisen groter is dan die voor "Nee". Pre-Internet misleidend ontwerp, behoorlijk wild, toch? Om bedrieglijke ontwerppatronen te herkennen, zou ik het volgende in gedachten houden:
- Probeert de site je over te halen of onder druk te zetten om iets te doen? Dat kan een financiële transactie zijn, maar ook het weggeven van een deel van je gegevens, je aanmelden voor een gratis account, of het delen van informatie van je contacten met hen, via het nu typische "Nodig je vrienden uit!".
- Is er een gebrek aan duidelijkheid of transparantie in hoe de website of het bedrijfsmodel werkt?
- Is een actie verborgen of moeilijk uitvoerbaar, bv. uw account verwijderen, uw betaalplan verlagen, enz.
- Wat motiveert een specifieke ontwerpbeslissing?
Deze vragen zijn geen panaceevrije manier om bedrieglijk ontwerp op te sporen, maar ze zijn behoorlijk nuttig.
**Carlo Cilento:**Ik hou echt van de derde vraag. Soms heb ik het gevoel dat ik tegen de interface moet duwen om te bereiken wat ik wil doen. Natuurlijk kan dat ook gebeuren met een slecht ontworpen interface. Maar ik krijg altijd een duidelijk, ongemakkelijk gevoel als de interface opzettelijk in de weg zit. Waarschijnlijk omdat het altijd gebeurt als ik iets probeer te doen wat de website niet wil. Als ik een abonnement neem of gegevens doorgeef, verloopt de ervaring gewoon soepel, wat verdacht is.
Denkt u dat dit in de toekomst vaker zal voorkomen?
**Clo S.:**Dat is moeilijk te zeggen. Er is wel enig beleid tegen misleidend design, maar dat is nog erg karig. Het Europees Parlement heeft onlangs de volgende tekst aangenomen in artikel 23a.1 van de Digital Services Act:
Aanbieders van online platforms mogen hun online interfaces niet zodanig ontwerpen, organiseren of exploiteren dat zij de afnemers van hun dienst misleiden, manipuleren of anderszins wezenlijk verstoren of afbreuk doen aan het vermogen om vrije en geïnformeerde beslissingen te nemen.
In de VS onderzoekt de Federal Trade Commission mogelijke misleidende patronen op het Amazon Prime-platform. Het op Prime gebruikte ontwerp zou gebruikers hebben misleid om zich te abonneren op een betalend abonnement. Ik hoop dat dit soort onderzoek naar big tech andere bedrijven ervan zal weerhouden hun toevlucht te nemen tot misleidende patronen.
**Carlo Cilento:**Gebruikers zijn zich steeds meer bewust van bedrieglijke patronen, maar bedrijven verdienen er nog steeds veel geld mee, en ik denk niet dat ze zullen stoppen totdat iemand ze maakt. Sommige mensen proberen het wel: NGO noyb heeft bijvoorbeeld veel klachten ingediend over misleidende cookiebanners, en de Europese Consumentenorganisatie is net een juridische strijd begonnen tegen Google voor het inbouwen van misleidende vormgeving bij het aanmelden voor een Google-account (hun rapport bevat trouwens een paar mooie voorbeelden van misleidende vormgeving). Als alles goed gaat, kunnen deze rechtszaken een aantal belangrijke precedenten scheppen.
Hoe kunt u ervoor zorgen dat u zelf geen misleidende ontwerppatronen gebruikt?
Clo S.:Deze analyse uit2021, uitgevoerd door drie onderzoekers van de Princeton University, onderzoekt wat misleidende ontwerpen precies als "misleidend" kwalificeert. Sommige van de daar genoemde effecten berusten op mechanismen die "de intentie van de gebruiker ondermijnen", "gebruikers verwarren", "gebruikers manipuleren" en "de autonomie van de gebruiker ondermijnen". Dit document bevat ook een lange en volledige classificatie van misleidende patronen, zoals verduistering, zeuren en camouflage-reclame. Deze lijst is goed om in gedachten te houden om te voorkomen dat u zelf bedrieglijke ontwerpen gebruikt.
Daarnaast kan gebruikersonderzoek u helpen misverstanden op te sporen. U kunt iets onverwachts ontdekken door gebruikerstests en interviews uit te voeren op uw eigen product. Het is een uitstekende manier om te ontdekken wat mensen echt begrijpen van uw product. Het is een kans om uit te zoeken of iets onduidelijk, frustrerend of drukkend is en of u op een of andere manier profiteert van een gebrek aan begrip bij uw gebruikers.
**Carlo Cilento:**Ik denk dat goed opletten en niet kopiëren wat anderen doen een goed begin is. Het is gemakkelijk om beïnvloed te worden door alle UI's die je om je heen ziet en die je zelf dagelijks gebruikt. Maar als die UI's donkere patronen bevatten, kun je ongemerkt iets bedrieglijks in je werk ontwikkelen. Zoeken naar voorbeelden van bedrieglijke ontwerpen kan je helpen kritisch te zijn op wat je ziet en voorzichtig te zijn met ontwerpkeuzes. En natuurlijk helpt gebruikersfeedback ook bij het vermijden van die valkuilen. Niet slecht zijn helpt ook, maar dat is een gegeven.
Je kunt Clo's werk volgen via haar nieuwsbrief Digital Wellness. Ze is ook actief op Twitter.
Carlo's werk is te vinden op de Simple Analytics blog.